Slapen in een watertoren, melkfabriek of brouwerij? Achter de Waddenzeedijk kan het: 'Er is veel vraag naar'

Achter de Waddenzeedijk dreigt krimp en vergrijzing. Door toeristen te verleiden met luxe opgeknapte melkfabrieken, watertorens en brouwerijen moet het gebied levendig blijven.

Het is een beetje als met de smeltende poolkappen. Nu het ijs smelt en verdwijnt, komen er soms schatten boven zoals fossielen, prehistorische mummies en lang vermiste ijsreizigers.

En waar in Noordoost- en Noordwest-Friesland bedrijvigheid wegtrekt, blijven lege hulzen achter met mooie verhalen. Een droogstaande watertoren in Sint Jacobiparochie, een voorgoed stilgevallen brouwerij in Ferwert, een uitgemolken melkfabriek in Moarre-Ljussens, een leegstaande boerderij in Augsbuurt.

Trekpleisters

Door van zulke complexen toeristische trekpleisters of verblijven te maken, kan die krimp een beetje worden gekeerd, denkt de provincie Fryslân. De leefbaarheid in het gebied is erbij gebaat, denkt men op het provinciehuis.

De provincie schreef er zelfs een wedstrijd voor uit, de ‘Waddenkust K(l)eigoed’. Eigenaren van erfgoed konden een plan insturen waarmee ze een flinke bijdrage konden verdienen aan het realiseren van de plannen. Inmiddels is er resultaat: de vier eerdergenoemde gebouwen in Sint Jabik, Ferwert, Moarre-Ljussens en Augsbuurt verdelen samen zo’n half miljoen euro. Het project wordt ondersteund door de Erfgoeddeal, een landelijke organisatie die geld geeft aan erfgoedprojecten.

Uitkijkpost

De plannen werden beoordeeld op hun bijdrage aan de leefbaarheid, de kwaliteit van erfgoed, verduurzaming en architectuur, bijdrage aan de ‘slimme groei’ van verblijfsrecreatie, de kwaliteit van de erfgoedverhalen over het pand, het dorp en het landschap en ten slotte de financiële en maatschappelijke haalbaarheid.

De 41 meter hoge watertoren in Sint Jacobiparochie, bouwjaar 1957, werd gekocht door Willem en Erna Kolkman die al op een steenworp afstand van het bouwwerk woonden. Ze droomden al langer van een hotel in de toren, en toen de kans zich voordeed sloegen ze toe.

Er wordt flink geklust in de top van de toren. Daar komen appartementen, net als op de begane grond. Ook komt er een uitkijkpost met nachtkijkers zodat er ook sterren bekeken kunnen worden. Buiten is er een rustpunt gebouwd waar fietsers en wandelaars een kopje koffie of thee kunnen drinken. Sint Jabik ligt aan de pelgrimsroute richting Santiago de Compostela, en dus zijn er het hele jaar door passanten.

De watertoren wordt omgebouwd tot kleinschalig hotel, in de oude brouwerij van Ferwert komen zorgappartementen en een bed&breakfast, in de oude Súvelfabryk van Ljussens worden inmiddels vakantieappartementen verhuurd en dat is ook de bedoeling in de historische kophalsrompboerderij bij Augsbuurt.

Kleinschalig hotel

Het rustpunt, twee appartementen in de top en de uitkijkpost zijn zo goed als klaar vertelt Erna Kolkman. ,,Het is de bedoeling dat er dan ook al geslapen kan worden. De rest is eind volgend jaar klaar.’’

Ze krijgt ,,enorm veel’’ positieve reacties vertelt ze. ,,Er is veel vraag naar. Ik noem het liever geen bed and breakfast, dat klinkt alsof je bij iemand in huis zit en dat is hier niet zo. Ik vind het een kleinschalig hotel.’’

Volgens Marcel van der Vaart van dorpsbelang Sint Jabik is het dorp blij met de nieuwe trekpleister. ,,Toen het net te koop stond kwam er van alles voorbij. Het is toch wel beter dat het door iemand uit het dorp gekocht is. Daar zijn we zeer content mee en het is een heel mooi plan. Die uitkijktoren is fantastisch, daar moet je als dorp blij mee zijn. Ik denk dat het veel mensen gaat trekken.’’

Glazen toren

Ook de oude melkfabriek ‘De Dongeradelen’ van Moarre-Ljussens viel in de prijzen en kreeg subsidie uit de erfgoeddeal. Inmiddels heet het complex de ‘Súvelfabryk’ en is het een complex met vakantieappartementen waar 72 gasten tegelijk kunnen verblijven. Ook kan het piekfijn opgeknapte gebouw worden afgehuurd als vergader- of trouwlocatie.

Het gebouw was jarenlang een rotte kies, een doorn in het oog van het dorp. Vele plannen werden er gemaakt, en net zoveel plannen sneefden voor er een schop de grond in ging. Tot de broers Johan en Minne Dijkstra van bouwbedrijf Dijkstra uit het dorp de handschoen oppakten.

Ze knapten de complete fabriek op, en zetten er een 13 meter hoge glazen uitkijktoren op met uitzicht op Schiermonnikoog. Dorpsbelang Moarre-Ljussens zei bij de opening ,,yn de meast dryste dreamen’’ niet verwacht te hebben dat het zo mooi zou worden. ,,It wie súterich, mar it is no in waarm welkom’’, zegt Jacob Jongeling van dorpsbelang.

Woord en beeld

In Ferwert verbouwt Svetlana Akolzina de voormalige brouwerij aan de Hoofdstraat. Akolzina is oprichter van dagbesteding De Kans in Leeuwarden. In Ferwert komen er twee toeristisch appartementen in de oude brouwerij, naast zeven zorglogementen. Ook komt er een eetcafé waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en mogelijk een escaperoom.

Akolzina heeft veel tijd gestoken in het naar voren halen van de historie van het pand. ,,We hebben de hele geschiedenis uitgezocht. Er heeft hier een brouwerij gezeten, een herberg en een café’’. Die verhalen zijn in woord en beeld verwerkt in de nieuwe inrichting. Een verblijf in het pand moet de bezoeker ook iets leren over die geschiedenis, vindt de uitbater.

Sjak Papma van de Stichting Vitale Waddenkust is heel enthousiast over het plan. De leegstaande panden in de Ferwerter Hoofdstraat zijn hem al langer een doorn in het oog. ,,Dit is prachtig, it sjocht der fantastysk út. Minsken moatte ynsjen dat toeristen hjir wat bringe kinne. It hâldt ús doarp libbende.’’

Opknapbeurt

Het vierde erfgoedplan dat geld krijgt uit de erfgoeddeal is een monumentale kophalsrompboerderij in Augsbuurt. Die is al jaren in het bezit van de adellijke familie d’Ansembourg bekend van Harinxma State in Beetsterzwaag. De oude boerderij smacht naar een opknapbeurt, en dus maakten broer en zus, Arthur en Donia d’Ansembourg er een plan voor. Zes recreatieappartementen, die tegelijk een dagbesteding zijn voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Een deel van de exploitatie wordt gedaan door Royal Werkbedrijf, het bedrijf van Alberto Kinderman dat in Drachten, Noardburgum en Minnertsga dagbestedingslocaties heeft waar hij mensen met afstand tot de arbeidsmarkt helpt om weer in het arbeidsproces te komen.

Als de laatste financiering rond komt dan is het project eind 2024 klaar, verwacht Donia d’Ansembourg. ,,Er is in Friesland zoveel mooi erfgoed. Het gaat altijd maar over de (Rijks)monumenten, maar vergeet de rest van het cultureel erfgoed niet. Het is belangrijk dat we dat kunnen blijven beleven met zijn allen.’’

Bron Leeuwarder Courant